Victor Buksbazen

“In Jeruzalem werd het feest van de tempelwijding gevierd; het was winter. Jezus liep in de tempel, in de zuilengang van Salomo (Joh. 10:22 en 23).”

Het acht dagen durende feest van Chanoeka begint jaarlijks op de 25e van de Joodse maand Kislew. Chanoeka valt vaak in dezelfde maand als het kerstfeest. Dit is geen toeval. We zullen straks zien wat Chanoeka en het kerstfeest met elkaar te maken hebben, maar eerst iets over Chanoeka.

Chanoeka-geschiedenis

In 169 voor Chr. voerde de Syrische koning Antiochus Epiphanes oorlog tegen Egypte. Deze liep voor hem teleurstellend af. Op zijn terugtocht naar Syrië nam hij hiervoor wraak op de ongelukkige inwoners van Judea. Hij trok Jeruzalem binnen, verwoestte een groot deel ervan en vermoordde mannen, vrouwen en kinderen. Tot overmaat van ramp ging hij de tempel binnen en plunderde deze. Hij verving de dienst aan de God van Israël door de aanbidding van de Griekse god Jupiter, aan wie zelfs varkens geofferd werden op het brandofferaltaar. Hij verbood de Joden hun godsdienst nog langer uit te oefenen. Hierdoor was het voor Joden in het hele land onmogelijk geworden de besnijdenis, de sjabbat en de spijswetten te onderhouden.

Op een goede dag keerde het tij. Eén van Antiochus’ troepen kwam in Modin, ongeveer 4,5 km ten noorden van Jeruzalem. Men beval de verzamelde Joden een varken te offeren. Mattitjahoe, hoofd van een priestergeslacht dat God trouw was gebleven, ontstak zozeer in woede dat hij de eerste Jood die van plan was de opdracht uit te voeren doodde. Daarna ondergingen al de aanwezige Syrische soldaten eenzelfde lot. Al gauw vatten meer Joden moed. Ze kwamen overal in opstand tegen de bezetter,  die uiteindelijk ook uit Jeruzalem verdreven werd.

Na de heilige tempel gereinigd te hebben, verwoestten ze het verontreinigde altaar en zetten er een nieuw altaar voor in de plaats. Ze wisten niet wat ze met de stenen van het oude altaar moesten doen. Daarom besloten ze deze op een stapel in een hoek van de tempel te leggen en voor nadere instructies te wachten op Elia of de Messias.

Verborgen in een hoekje van de tempel troffen de Joden een kruikje met gewijde olie aan dat voorheen gebruikt was voor de kandelaar in de tempel. De olie was voldoende voor één nacht, maar zie: het duurde acht dagen voor het op was. Dit was precies de tijd die nodig was om nieuwe gewijde olie te bereiden. Ter nagedachtenis aan de wonderbaarlijke verlossing uit de handen van de vijanden en de herinwijding van de tempel werd bepaald dat voortaan in elk Joods huishouden acht dagen lang kaarsjes gebrand moesten worden; één op de eerste dag en vervolgens elke dag één meer.

Het geboortefeest van de Messias

Laten we onze aandacht nu richten op het feest van de geboorte van onze Redder. De Bijbel vermeldt niet de tijd waarop dit plaatsvond. Mogelijk wilde God ons in Zijn wijsheid ervoor  bewaren dat we een bepaalde dag zouden gaan vereren in plaats van ons te richten op Degene die het waard is door ons geëerd, bemind en gediend te worden. 
Het is echter interessant dat de eerste christenen een verband zagen tussen het feest van de inwijding van de tempel en de dag waarop de Messias geboren werd. Aan de ene kant een door mensenhanden gemaakte tempel, aan de andere kant de levende tempel van God die uit de hemel neerdaalde om te midden van ons te wonen. Jesjoea immers vergeleek zichzelf met de tempel toen hij zei: “Verwoest deze tempel en in drie dagen zal ik het opbouwen (Joh. 2:19).”
Daarom is 25 december, dat overeenkomt met 25 Kislew, gekozen als de dag waarop de geboorte van de Messias gevierd wordt. 

Eens bevond Jesjoea zich in het heiligdom. Hij keek naar de heldere verlichting, die niet alleen tijdens Soekkot maar ook met Chanoeka ontstoken werd, en zei:
“Degene die mij volgt zal niet in duisternis wandelen maar zal het licht des levens hebben (Joh. 8:12).”
Wanneer Joden tegenwoordig de chanoekalichtjes aansteken, doen ze dat met behulp van het licht van de zogenaamde sjammasj (dienstknecht). Dat is een prachtig symbool van de Messias, die de dienstknecht van God is en het licht der wereld. Hij alleen is in staat Gods licht in onze harten te ontsteken.

Maar zelfs als we weinig of niets weten over de geschiedenis van Chanoeka is het eigenlijk ondenkbaar dat het een Christen zou ontgaan dat het kerstfeest en de geboorte van onze Redder in de kern geworteld zijn in en gebaseerd zijn op de geschiedenis van Israël.
Het is Gods antwoord op het snakken van Israël naar de verlossing zoals dat in de schrift op talloze manieren onder woorden wordt gebracht.

“Het volk dat in donkerheid wandelt, ziet een groot licht; over hen die wonen in een land van diepe duisternis, straalt een licht… Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. Groot zal de heerschappij zijn en eindeloos de vrede op de troon van David en over zijn koninkrijk, doordat hij het sticht en grondvest met recht en gerechtigheid, van nu aan tot in eeuwigheid. De ijver van de HERE der heerscharen zal dit doen.” Jes. 9:1, 5 en 6

Hoezeer verlangen we naar de dag waarop de geschiedenis van Chanoeka en die van het kerstfeest in elk Joods huis naast elkaar verteld zullen worden en dat de heerlijkheid van de Messias alle glorie en elke overwinning uit het verleden zal doen verbleken.
“Dan zal heel Israël worden gered, zoals ook geschreven staat: De redder zal uit Sion komen en wentelt dan de schuld af van Jakobs nageslacht.” Rom. 11:26

Dit artikel verscheen eerder in het maandblad Hadderech.