Toi Staff
Het getto van Warschau, november 1941. Ongeveer 450.000 mensen, meest Joden, zijn ‘opgesloten’ in een gebied van iets minder dan drie vierkante kilometer; tien keer zo dicht bevolkt als moderne steden met hoogbouw. Als een lopend vuur verspreidt zich tyfus door de vuile drukke straten van het getto. - De nazi’s hadden gezegd dat een getto noodzakelijk was omdat Joden ziekten zouden verspreiden. -
Een harde winter staat voor de deur waarin de ziekte veroorzaakt door de tyfusbacterie hardnekkig voort zal schrijden.
De nazi’s blokkeren de aanvoer van voedsel en voorraden. Duizenden sterven van honger en degenen die in leven blijven zijn vatbaarder voor besmetting en de dood.
Dan gebeurt er iets onverklaarbaars: ondanks de gunstige omstandigheden voor de verspreiding van tyfus, verdwijnt de ziekte langzamerhand. Historici kunnen dit niet verklaren, en getuigen uit die tijd noemen het wonderbaarlijk.
Maatregelen tegen de verspreiding van het virus
Nu denkt een onderzoeksteam geleid door de bio-mathematicus Lewi Stone van de Tel Aviv University (TAU) een antwoord gevonden te hebben op het mysterie. En dit is nu juist datgene wat ook de verspreiding van Covid-19 tegengaat: social distancing (afstand houden), hygiëne en onderricht.
Toen de nazi’s honderdduizenden Joden, Roma en anderen het getto indreven, waren onder hen ook ongeveer 800 artsen, duizenden verpleegkundigen en andere medisch geschoolde mensen.
Tyfus wordt verspreid door luizen, en het kan tegengehouden worden door goede hygiëne en afstand houden. De artsen die in het getto terecht waren gekomen wisten dat, en zij begonnen met een verreikend programma dat lezingen omvatte, het openen van een ‘geheime ondergrondse medische school’ en oproepen om afstand te houden.
De onderzoekers schreven: “de bewoners van het getto waren bang voor fysiek contact dat per ongeluk plaatsvond, en praktiseerden social distancing.”
Ze schreven ook: “Er waren honderden openbare lezingen over de strijd tegen tyfus en epidemieën. Een ondergrondse ‘universiteit’ werd opgezet om jonge medische studenten te trainen, en wetenschappelijke studies over het fenomeen hongersnood en epidemieën werden gedaan. Het schoonhouden van gebouwen en woonappartementen werd aangemoedigd en vaak gedwongen opgelegd.
Afstand houden werd door een ieder gezien als het gebruiken van je gezonde verstand, maar werd niet afgedwongen. Thuisisolatie werd in praktijk gebracht, hoewel niet door iedereen.”
Het verbazingwekkende resultaat
De historicus Emanuel Ringelblum schreef een kroniek over het leven in het getto. In november 1941 noteerde hij: “De tyfusepidemie is enigszins afgenomen, nu net in de winter wanneer het doorgaans erger wordt. Ik hoorde dit van apothekers en ook van artsen en het ziekenhuis. Er bestaan geen redelijke alternatieve hypotheses om de vroege teruggang van de epidemie aan het begin van de winter te verklaren”, zeiden de onderzoekers nadat ze veel scenario’s gemodelleerd hadden om erachter te komen wat er werkelijk gebeurd was.
Howard Markel, arts en historicus, vertelde aan The Christian Science Monitor: “Dit is een van de geweldige medische verhalen uit de geschiedenis. We moeten moed houden en inspiratie putten uit de moed, onverschrokkenheid en eenheid onder artsen, verpleegkundigen en patiënten om een besmettelijke vijand gezamenlijk te bestrijden. We moeten dat vandáág doen. Zíj deden het onder zoveel moeilijker omstandigheden.”
Bron: The Times of Israel, 26 juli 2020.
Vertaling: Evelien van Dis.
Dit artikel is afkomstig uit het maandblad Hadderech van september 2020
