Joop Akker

Op woensdagmiddag 18 november was de tweede online-bijeenkomst van het in oktober gelanceerde Yachad BeYeshua, de ontmoetingsplek voor Messiasbelijdende Joden en niet-Joden wereldwijd, ongeacht hun kerkelijke voorkeur.

Jason Moraf (VS) opende met een inspirerend gebed van Paul Levertoff (1878-1954) waarna Richard Harvey (UK) ons vertelde over de veelkleurige geschiedenis van het Messiaanse jodendom, en wat we daaruit kunnen leren.

Ook in de eerste gemeente waren er onderlinge verschillen (Hand. 6:1). Richard riep op elkaar te respecteren en onze verschillen ondergeschikt te maken aan wat essentieel is en wat we gemeenschappelijk hebben: Gods liefde voor ons in de Messias. “We moeten leren het met elkaar oneens te zijn, in liefde en op een volwassen manier. Alleen zo zijn we een zichtbaar teken van Gods trouw aan het hele Joodse volk.”

Svetlana Panich

De tweede spreker was de Russisch-orthodoxe Svetlana Panich, die haar levensverhaal vertelde en wat het voor haar betekent om een “Joodse christen” te zijn, zoals ze zichzelf omschrijft. Svetlana komt uit een familie van Litouwse en Galicische Joden die tijdens het communistische regime in het geheim hun godsdienst moesten beoefenen. Tijdens haar studie middeleeuwse cultuur en literatuur in Moskou kwam zij voor het eerst in aanraking met de Bijbel. Het lesgeven daarover was niet toegestaan maar ook niet verboden; - het communisme liep op z’n laatste benen. - Door een Russisch-orthodoxe professor en christelijke medestudenten kwam ze in aanraking met de “wereld van het echte christendom”. Svetlana inmiddels “hippie” en innerlijk onafhankelijk geworden, ontdekte dat ze niet langer kon leven zonder doop. Achteraf gezien weet ze niet waarom ze hieraan zoveel behoefte had, maar het was overduidelijk voor haar. Net zo duidelijk als het feit dat God bestaat. Ze besprak haar wens ook met de populaire en invloedrijke Joodse priester Alexander Men (1935-1990).

En zo kwam ik als Jood in de kerk. God weet wat Hij doet en heeft een fantastisch gevoel voor humor

“In het jaar tussen mijn besluit om mij te laten dopen en mijn daadwerkelijke doop ontmoette ik fantastische mensen, met verschillende christelijke achtergronden, katholiek en Russisch-orthodox. Velen van hen waren Joods. Hun Joods-zijn was een organisch bestanddeel van hun christelijke identiteit.” Na haar doop ontdekte ook Svetlana dat haar Joodse identiteit geen onnodige ballast was geworden, maar een “zeer essentieel maar wel ‘uitdagend’ deel” van haar leven. “En zo kwam ik als Jood in de kerk. God weet wat Hij doet en heeft een fantastisch gevoel voor humor.”

Anders-zijn

Op de vraag hoe het is om als Jood lid te zijn van de Russisch-orthodoxe kerk antwoordde Svetlana: “Dat is iets merkwaardigs. Want wanneer je de geschiedenis bekijkt, is deze kerk de meest anti-Joodse, soms zelfs antisemitische, kerk binnen het wijde spectrum van orthodoxe kerken. Voor Joden is de Russisch-orthodoxe kerk rechtstreeks verbonden met de tragedie van de pogroms en met de wreedheid van het antisemitisme. Zelfs in de liturgische teksten konden we nog niet zolang geleden antisemitische verklaringen aantreffen. Voor mij is dit een interessante uitdaging. Dit vraagt van mij om een helder onderscheid te maken tussen de Schrift en tussen historische, etnografische en plaatselijke tradities die niets met de Schrift gemeen hebben. Als Jood lid zijn van de Russisch-orthodoxe kerk betekent voor mij in de eerste plaats Bijbels christen zijn; een christen in wiens leven het laatste avondmaal, de eucharistie, centraal staat.

Het tweede dat voor mij heel belangrijk is als Joods en orthodox christen is om te beseffen, te overdenken en ervan te getuigen dat mijn Joods-christen-zijn anders-zijn betekent. Van dat idee is de hele Joodse filosofie doortrokken en het principieel anders-zijn is ook inherent aan het Bijbelse christendom. In de Schrift, helemaal in het begin, zegt God tegen Zijn volk, “Beste mensen, jullie zijn anders. En jullie anders-zijn is jullie roeping, jullie uitdaging en jullie gave.”

Beste mensen, jullie zijn anders. En jullie anders-zijn is jullie roeping, jullie uitdaging en jullie gave.

Voor mij betekent dit ook dat ik geroepen ben om te zijn bij degenen die gemarginaliseerd worden, in de samenleving en in de kerk, bij degenen die vervolgd worden, naar wie niet wordt omgezien. En bij degenen die bescherming nodig hebben.”

“Ik zei al dat de Voorzienigheid een briljant gevoel voor humor heeft. Want op dit moment werk ik, Joods christen en lid van de orthodoxe kerk, als coördinator van een groot academisch project met betrekking tot de erfenis van de Gaon van Vilna (rabbi Elijahoe van Vilna, 1720-1797); een project dat geleerden uit Litouwen, de Verenigde Staten en Duitsland samenbrengt.”

Volgend jaar hoopt Svetlana naar Duitsland te verhuizen en in Berlijn met Chosen People Ministries het Instituut voor Joods-christelijke Studies te starten. Deze is bedoeld om studenten uit Centraal en Oost-Europa de Joodse Bijbel te laten bestuderen. Ze overweegt ook om een oral history-project te beginnen, gericht op Joodse christenen wereldwijd. “We zijn bezig om een wereldwijde gemeenschap op te bouwen van Joodse christenen. Het is noodzakelijk om te luisteren naar de stemmen die de uiteenlopende ervaringen van Joodse christenen van zoveel mogelijk kanten weergeven.”

Mark Kinzer besloot deze inspirerende bijeenkomst met gebed. Een opname hiervan en informatie over het volgende zoom-webinar staan op de website van Yachad BeYeshua

Dit artikel is afkomstig uit het maandblad Hadderech van december 2020