Joëlla

We kijken terug op een fijne ontmoeting en interessante excursie in Arnhem op zaterdag 20 september. We startten de middag met koffie in hotel Haarhuis en kregen daarna een rondleiding met een gids door Joods Arnhem.

De gids had deze vraag voor het eerst gekregen en zich daarom goed voorbereid.

In het oude stadshart ontdekten we ‘de 7 Straatjes’. Daar zaten voor de oorlog veel Joodse ondernemers: een slager, een bakker (de beste van Arnhem), een snoepfabriek, een confectiezaak, een kruidenier enz. Ook een joodse school op de Kippenmarkt, een ritueel badhuis, een synagoge en een tehuis voor Joodse bejaarden ontbraken niet.

Arnhem is in de oorlog verwoest door bombardementen. De huidige synagoge is gebouwd op de plek waar Jonas Daniël Meijer werd geboren. Op de gevel staat in het Hebreeuws Jesaja 56:7 “Want Mijn huis zal een gebedshuis zijn voor alle volken”. In de oorlog diende de synagoge als opslagplaats voor de Duitsers nadat NSB’ers de synagoge tevergeefs geprobeerd hadden in brand te steken. Ondanks de bombardementen bleef de synagoge gespaard.

We liepen langs een voormalig schooltje waar Joden bijeengebracht werden om naar Westerbork te gaan. Voor de Eusebiuskerk, op het Jonas Daniël Meijerplein, staat een ontroerend Joods monument: ‘Laatste bagage’ (een koffer en een thorarol) ter nagedachtenis aan de 1500 weggevoerde Joden uit Arnhem. Voor verschillende van hen zijn struikelstenen in de stad geplaatst.
Het is altijd weer opnieuw aangrijpend als je hierbij stilstaat en je je realiseert dat er nu geen diensten meer in de synagoge gehouden kunnen worden omdat er te weinig Joodse mensen voor zijn.

In de Eusebiuskerk bewonderden we het net gerestaureerde orgel. Daarna was er nog ruimte voor ontmoeting onder het genot van een heerlijk bakje koffie met appeltaart. Op de vraag aan de gids of deze wandeling in Arnhem ‘erin blijft’ antwoordde ze positief!

Jan kwam met het idee om de volgende stadswandeling langs de Joodse geschiedenis in Nijkerk te doen. Een leuke suggestie voor het uitje van volgend jaar.

Dit artikel is afkomstig uit het maandblad Hadderech van oktober 2025